ศรีนิวาสะ ไอเยนการ์ รามานุจัน (22 ธันวาคม ค.ศ. 1887 – 26 เมษายน ค.ศ. 1920) สมาชิกราชสมาคมแห่งลอนดอน เป็นนักคณิตศาสตร์ชาวอินเดีย
ซึ่งได้สร้างงานวิเคราะห์ทางคณิตศาสตร์ ทฤษฎีบทต่างๆ ทางทฤษฎีจำนวน อนุกรมอนันต์
และเศษส่วนต่อเนื่อง
โดยที่ไม่เคยรับการศึกษาด้านคณิตศาสตร์อย่างเป็นทางการเลย ก็อดฟรีย์
ฮาร์ดี้
นักคณิตศาสตร์ชาวอังกฤษกล่าวถึงอัจฉริยภาพของรามานุจันว่าเทียบเท่ากับนักคณิตศาสตร์ระดับตำนาน
เช่น ออยเลอร์ เกาส์ นิวตัน และ อาร์คิมีดีส
รามานุจันเกิดในครอบครัวมีฐานะยากจนมาก
พ่อเป็นนักบัญชีในร้านขายผ้า ส่วนแม่หารายได้เสริมโดยการไปร้องเพลงสวดภาวนาตามวัด แม้ว่าจะยังเป็นเด็กเล็กอยู่แต่รามานุจันก็ท่องค่าสแควร์รูท
2 ให้ครูฟังได้อย่างถูกต้อง เพื่อนคนหนึ่งให้ยืมหนังสือคณิตศาสตร์ชั้นสูงไปอ่าน
ทำให้รามานุจันมีความสามารถทางคณิตศาสตร์สูงกว่าเด็กวัยเดียวกัน
และสอบได้รับทุนเรียนต่อที่วิทยาลัยเมื่ออายุ 16 ปี วันหนึ่ง
รามานุจันมีโอกาสอ่านหนังสือคณิตศาสตร์ของมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ที่มีสูตรคณิตศาสตร์ประมาณ
6,000 สูตร
แต่ไม่ได้แสดงวิธีพิสูจน์ ทำให้รามานุจันพยายามพิสูจน์สูตรต่างๆ
จนสอบวิชาอื่นตกหมด และถูกตัดทุนเล่าเรียน สอบเข้าวิทยาลัยอีก 2 ครั้ง แต่ไม่ได้
เพราะคะแนนดีเพียงคณิตศาสตร์ รามานุจันออกหางานสอนพิเพิเศษคณิตศาสตร์
แต่ก็สอนเกินหลักสูตร ไม่ตรงกับข้อสอบ จนไม่มีใครจ้างสอน
อายุ 22 ปี
ต้องเข้าพิธีแต่งงานกับเด็ก 9 ขวบ รามานุจันจึงต้องหางานให้ได้
วันที่ไปสมัครงานผู้ช่วยวิจัยกับศาสตราจารย์ไดแวน บี.ราว รามานุจันหนีบสมุดเล่มหนึ่งใต้รักแร้
ศาสตราจารย์ราวจึงขอดู
ก็เป็นสูตรคณิตศาสตร์ที่ศาสตราจารย์ราวฟังรามานุจันอธิบายแล้วไม่เข้าใจ รามานุจันจึงรู้ว่า
ศาสตราจารย์คณิตศาสตร์ผู้นี้อ่านสูตรสมการไม่รู้เรื่อง จึงไปค้นวิธีอธิบายที่ง่ายขึ้นและมาพูดให้ฟังใหม่ในวันต่อมา
นั่นแหละ รามานุจันจึงได้งาน แต่ก็ด้วยเงินเดือนน้อยมาก เมื่อหมดทุนวิจัย
รามานุจันก็ต้องไปหางานเสมียนทำ และใช้เวลาว่างวิจัยคณิตศาสตร์ เพราะความยากจน
ไม่มีเงินซื้อกระดาษ รามานุจันต้องใช้กระดาษห่อของเขียนสูตรและสมการต่างๆ
รามานุจันได้รับคำแนะนำให้ส่งจดหมายไปหาศาสตราจารย์ที่มีชื่อเสียงในประเทศอังกฤษ
ส่งไปเยอะแยะ แต่ได้รับตอบกลับมาแค่ฉบับเดียว คนตอบชื่อศาสตราจารย์ก๊อดฟรีย์
ฮาร์ดี อายุ 36 ปี ศาสตราจารย์ก๊อดฟรีย์ให้สัมภาษณ์ว่า
อ่านจดหมายนายคนนี้ครั้งแรก คิดว่าเป็นของพวกคนบ้า แต่พออ่านไปเรื่อยๆ ก็รู้ว่า
ข้อความที่อยู่เบื้องหน้านั้น เป็นงานของเทวดา จึงไปชวนศาสตราจารย์คณิตศาสตร์ชื่อดังของอังกฤษมาช่วยกันดูกว่า
3 ชั่วโมง แล้วก็ยอมรับว่า
สิ่งที่รามานุจันคนไม่มีปริญญาเขียนนั้น พวกตนไม่มีความสามารถสูงเท่า
จึงมีจดหมายเชิญมาร่วมงานที่มหาวิทยาลัยเคมบริดจ์ โดยออกค่าเดินทาง ค่ากิน
และเงินเดือนที่จะมากกว่าที่อินเดียถึง 30 เท่า ศาสนาของรามานุจันห้ามการเดินทางไปต่างประเทศ
พวกที่เคมบริดจ์จึงต้องให้เพื่อนๆ ไปพบรามานุจันที่มัทราส
จนวันหนึ่ง
แม่ของรามานุจันฝันว่า เทพธิดานามาคีรียอมให้รามานุจันไปอังกฤษได้
รามานุจันจึงเดินทาง
ที่อังกฤษ รามานุจันทำให้พวกศาสตราจารย์แปลกใจมาก
เพราะวิธีคิดของแกไม่เหมือนนักคณิตศาสตร์ทั่วไป รามานุจันรู้บางเรื่องดีมาก
แต่เรื่องง่ายๆ ที่เป็นพื้นฐานกลับไม่รู้
งานของรามานุจันได้รับการตีพิมพ์ถึง
21 เรื่องในเวลาเพียง
5 ปี ทั้งที่ไม่จบปริญญา แต่รามานุจันก็ได้รับตำแหน่งเป็น
“ศาสตราจารย์คณิตศาสตร์แห่งมหาวิทยาลัยเคมบริดจ์” และได้รับการเสนอให้เป็น Fellowship
of the Royal Society หรือ FRS ซึ่งมีเกียรติยศมาก
รามานุจันเป็นอินเดียคนแรกที่ได้รับเลือกให้ได้เป็น FRS
รามานุจันกินแต่ผัก
ชีวิตในอังกฤษก็ลำบาก ต้องให้ครอบครัวส่งข้าวจากอินเดียมาหุงกินเอง ไหนจะทำงานสอน
งานวิจัยไหนจะต้องดูแลตัวเอง สุขภาพของรามานุจันจึงไม่ดีเพราะขาดสารอาหาร
สุดท้ายรามานุจันก็เป็นวัณโรคและโรคตับอักเสบ การตายของรามานุจันด้วยวัย 32 ปี ทำให้วงการคณิตศาสตร์ทั้งโลกตกใจ
Bishop's hall ในเคมบริดจ์ที่พักของรามานุชัน
ระหว่างปี ค.ศ. 1915-17
รามานุจันทิ้งสมุดบันทึกหลายเล่มที่มีสูตรคณิตศาสตร์ประมาณ 4,000 สูตร (ส่วนมากเป็นเอกลักษณ์หรือสมการ)
บางส่วนในจำนวนนี้ซึ่งเป็นจำนวนน้อยมาก มีบางส่วนที่ผิด
และบางส่วนก็มีผู้ค้นพบไปแล้ว แต่งานส่วนใหญ่ได้รับการพิสูจน์ว่าถูกต้อง ผลงานเหล่านั้นเป็นงานที่สร้างขึ้นใหม่มีความแปลกประหลาดอย่างยิ่ง
เช่น จำนวนเฉพาะรามานุจัน และ ฟังก์ชันทีตาของรามานุจัน
งานเหล่านี้สร้างแรงบันดาลใจให้เกิดการวิจัยต่อยอดขึ้นไปอีกเป็นจำนวนมหาศาล
อย่างไรก็ดีการค้นพบชิ้นสำคัญของเขาบางส่วนก็เข้าสู่คณิตศาสตร์กระแสหลักค่อนข้างช้า
เช่นเมื่อไม่นานมานี้
เพิ่งมีการค้นพบว่าสามารถนำสมการของรามานุจันไปประยุกต์ใช้กับ crystallography
และ ทฤษฎีสตริงได้ วารสารนานาชาติ
ชื่อ Ramanujan Journal จัดพิมพ์ขึ้นเพื่อเผยแพร่ผลงานคณิตศาสตร์ทุกแขนงที่ได้รับแรงบันดาลใจจากเขา สมุดบันทึกหลายเล่มที่มีสูตรคณิตศาสตร์ประมาณ
4,000 สูตรนั้น ครูเก่าของรามานุจันมาหยิบเอาไป
ทำให้วันนี้โลกมีผลงานของรามานุจันไม่ครบ
นอกจากนี้เรื่องราวของรามานุจันได้ทำขึ้นเป็นภาพยนตร์ ที่มีชื่อเรื่องว่า The Man Who
Knew Infinity อีกด้วย
ศึกษาเพิ่มเติมได้ที่ : https://www.matichon.co.th/news/139390
http://www.vcharkarn.com/varticle/38881